Жанчына, бы птушка, у познім акне...
Дзень такі
празрысты і высокі...
Яшчэ спрабуем утрымацца...
Лета наслала кілімаў...
Ацвіў, адкружыў
лістапад...
Маўчу і трываю,
бо хто зразумее...
Восень, восень,
твой кароткі час...
Што не збылося — не
збылося...
О свет, — бясконцая
пустыня...
Я цябе адшукаю
ў настунным жыцці...
А. МУРАВЕЙКУ
Пясок гадзін...
Дні ўспыхваюць,як
бліскавіцы...
О, свет,
зруйнаваны да звання...
Не чутно
салаўя, не ускрыкваюць совы...
Падаюць даспелыя
ранеты...
Згінае вецер тонкую
былінку...
Нягучныя словы,
някідкія кветкі...
Складу я коўшыкам
далоні...
Яшчэ нядаўна
я ганарылася тым, што...
Туман апавіў мае ногі...
Вясна. Ды мароз яшчэ
цісне...
Песню пачала... I
не дапела я...
Чуеш паўсюдна:
"так ім і нада...
Халодныя вочы і
сцятыя вусны...
Раніца. Сонца
ўстала з-за лесу...
Не спатоліцца, не
надзівіцца...
3 гэтай сіняе азярыны...
Гэтак вецер шугае ўначы...
Наш дзень высокі
ўжо на схіле...
Вы гаварылі: «Ён
няверны ...
Прымоўклі гулкія
трамваі...
Жанчына, бы
птушка, у познім акне.
I зложаны крылы ў яе на спіне.
Яна пазірае наросхрыст дарог,
Кагосьці чакае на родны нарог.
Ёй здому не выйсці—там сніць немаўля?
Ці нозніцца муж, ці сынок загуляў?
I нібыта ў клетцы, ў пакоі яна,
Уяўныя краты — то рама вакна.
Трывожацца чайкі на шызай еадэе,
А ў сэрцы тчымота: не стацца б бядзе...
Жанчыж, бы птушка, у нознім акне,
О, як знаёма ўсё тваё мне.
I нават наяве, а не ўва сне,
Баляць яшчэ крылы мае на спіне .
Да зместу
•
Дзень такі
празрысты і высокі.
Неба — храма купал нада мной.
Праплылі анёламі аблокі
Белаты цнатлівай, незямной.
Углядаюся ў вышыні знізу,
У вачах — мьльгаюць матылі.
Здасца: прачытаю, бы на кнізе,
Для чаго усе мы на зямлі.
I чаканне сэрца мне абдыме,
А вакол прыцішцца ўсе гукі.
На траве ляжу, бы на кіліме,
І, як крыж, раскінутыя рукі.
Да зместу
•
Яшчэ спрабуем утрымацца,
На вагкай кладачцы жыцця,
Любіць, спваць і падабацца
I гушкаць на руках дзіця.
Яшчэ імкнёмся ў далячыні,
Няхай сабе ў адзін канец,
Ды перашкоды штосьці чыніць.
І ўсё часцей, як дзень міне.
Яшчэ надумеаем нра вёсны:
Ці будуць яблыні цвісці.
Вось лодка — кінутыя вёслы,
Бы ў роспачы —куды плысці?
Да зместу
Лета наслала кілімаў,
А дзень сарамлівы які!
Покуль Багі на Алімпах,
Паэткі - асфальтаў німфы,
Сплятайце санеты ў вянкі.
А я ў цішыні прайдуся
Ценямі дрэў на змярканні.
Шчасце былое ў скрусе
3 жалем прызнаць мяне змусіць,
Што болей не стрэць каханне.
Іншымі ўсё ўжо апета,
Словы, бы хмелю кілішкі.
Сэрца ж пяшчогай сагрэта,
Ды ў цёплых далонях лета
Рдзеюць спакусліва вішні.
Да зместу
Ацвіў, адкружыў лістапад.
Затоена сцяўся зажураны сад.
На галінах халодныя кроплі дажджу.
А я ўсё самотна між дрэваў хаджу.
I кожнае гладжу азяблай рукой,
I кожнаму зычу зімовы спакой.
Мне кожнае хочацца моцна абняць
I так да вясны іх цяплом саграваць.
О, цётачкі яблыні, дзякую вам!
За вашы шчадроты — пяшчотай аддам.
Нявестачкі вішні і груша-свякроў,
Хай Бог беражэ еас ад злосных вятроў:
Сяброўкі мае — сінявокія слівы,
Зімуйце... Зімуйце шчасліва!
Часцей надараюцца цяжкія зімы,
Адзін абярог — гэта неба Радзімы,
Зямля, у якую ўраслі мы карэннем,
Там вашая сіла і ваша насенне.
Няхай не пужае вас подых зімовы,
Пакіне мяцеліца шалік пуховы
І цёплаю коўдрай захутае ногі...
А мне вы махніце — шчаслівай дарогі!
Паверце, да новай жаданай вясны
Пра вас буду бачыць я дзіўныя сны.
I прыспяшаць дарагую мне стрэчу:
Вы будзеце ў сукнях стаяць надвянечных.
Да цябе ж, арабіна — красуня залоўка,
Як бач прыляціць галасісты салоўка.
I зноўку адбудзецца вечнае дзіва.
Пакуль жа бывайце ды —будзьце шчаслівы!
Да зместу
Маўчу і трываю,
бо хто зразумее,
Што ўлетку бывае такая завея.
Я, можа, не тымі шляхамі хадзіла,
Што сэрца у спёку сваё застудзіла.
I песня заціхла, і пырхнула мара,
А думкі мае — гэта чорная хмара.
Трывацьму! Счакаю—мо сонца нраб'ецца:
Мне трэба так многа цяпла, каб сагрэцца.
Цявла чалавечай душы, а не нроета снагады,
А лепш аднаго — што кахае — пагляду.
Да зместу
Восень, восень,
твой кароткі час
Усныхне золатам на дальняй высне.
Мой любы, гэта песня не пра нас,
А новай без цяпла не выспець.
Стаю чаромхай ззяблай на вятры.
Мне б зазірнуць, што там, за небакраем ?
I што ты пра жыцце не гавары,
3 вышынь гадоў яно здаецца раем.
Да зместу
Што не збылося — не
збылося.
Расчараванне, як асцё,
У сэрца болем упілося,
I размяла на свеце восень
Надзеяў жоўтае лісцё.
Ды чую — гэтак тонка-тонка
Трымціць, як ліст, душа мая
Нябачная нікому звонку.
Ды нерагорнута старонка
Кнігі вечнае быцця.
Стаю у роздуме пад кручай
Гадоў. А высака ўгары
Шчэ зорка светлая гарыць.
Што меркаваць і гаварыць,
Яна сарвецца немінуча.
Мы над жыццем не ўладары.
Да зместу
О свет, — бясконцая
пустыня
Без хараства і без цяпла.
Тут вочы меркнуць, сэрца стыне
Навошта я сюды плыла?
Я нарадзіралася між глогу,
Лясоў, завалаў і ільдоў.
Шукала, торыла дарогу
На вышыню сваіх гадоў.
Тут вецер злы мяне хітае,
Як ліст на дрэве — вось сарве,
Груган раз-нораз узлятае
І холад сцеле па траве.
І ўсё здаецца сном і пылам,
Усё, чым некалі жыла.
Ці ж птушка можа быць бяскрылай?
Хіба не птушкай я была?
Усё цяпер за небаскаем
І за мяжой маёй тугі,
Сябе ўжо нават не караю
За найвялікшыя грахі.
І раптам... О, ды гэтак ясна,
Нібы маланка зіхане —
О не, не ўсё ў жыцці дачасна,
Не ўсё забудзецца, міне...
Твой позірк — ён яшчэ са мною,
Тваю руку трымаю я.
О шчасце, простае, зямное,
Я ўсё ж заложніца твая.
Да зместу
Я цябе адшукаю
ў настунным жыцці.
Я не веру, не веру, што гэта ўжо край,
Што за рукі узяўшыся, нам не ісці.
Можа, там дзесьці буду я вішняй цвісці —
Да мяне ты чмялём прылятай.
Я знайду цябе, чуеш, знайду,
Покуль сонца над светам гарыць,
Я пап промніку тонкім прайду,
Вострым позіркам свет абвяду
3 незямное высокай гары.
Я знайду цябе, чуеш, знайду!
Да зместу
А. МУРАВЕЙКУ
Фотакарткі ў раме — іканастас,
Жывых і памерлых партрэты.
Сябры, азірніцеся — сярод нас
Святыя жывуць — паэты.
Свецяцца вокны у іх па начах,
Маякі, што ратуюць душы,
Пазнаць жа іх проста, адно па вачах,
Ні здрада, ні зман іх святла не патушаць.
А ў памяці снег той чырвоны ляжыць,
I майская кружыць зааея.
Любоўю умеюць яны даражыць,
Бо сэрцы у іх — не старэюць.
А час так няўмольна кудысьці бяжыць,
Блакітная кружыцьпвланета.
О божа, дай годна і праведна жыць
На грэшнай зямлі паэтам!
Да зместу
Пясок гадзін
праз пальцы сочыць годы,
бяжыць жыццё, што стане ўрэшце тлом.
Быў дзень адзін,
і вра яго заўсёды
ўспамін мне душу будзе грэць цяплом.
— Рахунак твой? —
ужо на краі згубы
спытае, мусіць, нейкі божы чын.
— Уцемры той, —
прашэпчуць ціха губы, —
быў дзень адзін. Быў дзень адзін...
Да зместу
Дні ўспыхваюць,як
бліскавіцы,
Тухнуць зоркамі за небакраем,
Толькі-тполькі зара разгарыцца,
Азірнешся — а дзень дагарае.
Часам дзёрзкая думка прыходзіць:
Трэба крышачку запыніцца!
О, як кружыць зямля, карагодзіць,
Дні успыхваюць, як бліскавіцы.
I куды мы нясемся у сусвеце
Ў снегапады, слату і залевы ?
Нас зрывае, атрэсае вецер,
Нібы лісце з вячыстага дрэва.
Не спыніць, не суняць калясніцу,
I слупы верставыя не скмеціць.
Пылам зорным бальшак залаціцца.
Дык куды ж мы нясемся ў сусвеце ?
Да зместу
* * *
О, свет,
зруйнаваны да звання,
Няма тут ні слёз, ні спагады.
Абразы, цярпенне, змаганне...
Пагарда і здзекі, і здрада.
О як жа ты вынес, народзе,
Дзе ўзяў ты імоц, і цярпенне?
Святая даніна свабодзе —
Высокая сіла імкнення.
Гляджу я на светлыя лікі,
На постаці тых, хто як родны,
1 думаю: усё ж ты вялікі,
Вялікі і мужны, народ мой.
Да зместу
* * *
Не чутно
салаўя, не ускрыкваюць совы.
Вецер стаміўся лістоту страсаць.
У цішы толькі ўспышкай — адчайныя словы:
Марна з камення агонь выкрасаць.
Не запаліш таго, што згарэла й атухла,
Што іскрынка у цемры глухой!
Ноч сцялася, нібыта аглухла,
Пазавешвала вокны густою смугой.
Несказаныя словы мне сэрца шчэ раняць,
Не знайсці раўнадушша браню.
Ды збавеннем адзіным з'яўляецца ранак,
Давяраюся новаму дню.
Да зместу
* * *
Падаюць даспелыя
ранеты...
Помніш, мы іх звалі "шлапакі"?
Ледзь кранеш галіну — рыкашэтам
Рассыпіаюцца у розныя бакі.
Сум нязнаны сэрца працінае,
Не пяюць, не дражняцца шпакі,
Згорбілася яблыня старая,
Заімшэлі ссохлыя сукі,
О, балюча так глядзець на гэта —
Нас ужо не стрэне тут вясна.
Падаюць даспелыя ранеты,
Падаюць у памяці і снах.
Да зместу
* * *
Згінае вецер тонкую
былінку.
I кветка пышная схіліла голаў важка.
Даруй, Радзіма, на тваім суглінку
Кусціцца і цвісці завельмі цяжка.
Трава, трава... Сама ўся ніц кладзецца,
Калі з вышыняў дождж лінецца хлёсткі.
I толькі кветка ціха засмяецца,
Ды абляцяць на волкі дол пялёсткі.
Да зместу
* * *
Нягучныя словы,
някідкія кветкі,
Густой збажыною красуюць палеткі...
Радзіма мая — гэта ты!
Твае гэта долы, твае гэта гаці.
Мяне сустракаеш пяшчотна, як маці.
Радзіма мая — гэта ты!
Даруй жа, што гэтак я рэдка бываю,
Павер мне — ніколі не забываю,
Радзіма мая, я цябе.
Да зместу
* * *
Складу я коўшыкам
далоні,
Падстаўлю пад тугі цурчок,
Што так няўпынна, дзіўна звоніць,
Нібы нябесны жаўручок.
Нап'юся, твар абдам вадою
Неверагоднай чысціні,
I стану сэрцам маладою,
3 душою, поўнай дабрыні.
І тут няма чаму дзівіцца
Iмеркаваць — ці ўдасца мне?
Шчэ б'юць чысцюткія крыніцы
Умаёй радзімай старане.
Да зместу
Яшчэ
нядаўна я ганарылася тым, што стварыла свой асабісты
свет, што жыву ў сваёй віртуальнай рэальнасці, пішу
пра каханне, вернасць і дабрыню і іншага для мяне не існуе.
Але зачыніцца ад жывога жыцця — нельга. Яно прыходзіць само,
яно палоніць, яно ўкручвае у свае віры, бо кожны з нас
кропля
таго акіяна, што завецца грамадствам. I нельга абмінуць
тых праблем, тых трывог, сумненняў і спадзяванняў, якімі
жывуць сёння людзі. Тое, што адбываецца з імі — адбываецца
і са мною. Іх клопат — мой клопат. Іх думы — мае думы.
Вось таму і нараджаюцца менавіта такія радкі.
Да зместу
Туман апавіў мае ногі,
і сцежкі зусім не відно,
як у моры, — няма дарогі
і глыбока-глыбока дно.
Ступаю. I кожны крок мой —
рызыка. Сіл не стае.
Галінку алешына крохкая,
нібы руку падае.
За той паратунак схаплюся,
падзякую за падмогу.
.. .Туман над усёй Беларуссю —
не адна я згубіла дарогу.
Блукаем сляпцамі ў тумане,
тумане бязвер'я, бядоты, хлусні.
Дарогі шукаем...
Ды толькі вось памяць —
стары і падраны браднік —
на чужыя выводзіць агні.
А сонца рассыпле промні,
ды не рассее сумненняў і стомы, —
бо гэтак блукаць нам,пакуль не успомнім
і з болем не усвядомім:
Дзе мы? Навошта? I хто мы?!
Да зместу
Вясна. Ды мароз яшчэ
цісне.
Не хоча зіма адступаць.
Не знайшлі мы адвечных ісцін.
Ды й дзе іх зараз шукаць.
Скінуты з воч ужо чары,
I мроі туманам сплылі...
Мясцовыя янычары
Новы рэй павялі.
Не раіліся і не пыталі
(Да здзеку народ прывык).
...У полі няма праталін,
Хоць ужо й красавік.
А можа, знарок марудзіць:
Як цяжка сказаць "люблю".
Не лягчэй, чым тутэйшым людзям
Ачужэлую песціць зямлю.
Да зместу
Песню пачала... I
не дапела я.
Горла мне ад слёз перацяло...
О Радзіма, птушка мая белая,
Няўжо ты зноў патрапіла ў сіло?
Янычары, якім мы даверліва
Пакідалі ад нябёс ключы,
Даўно табе кайданікі прымервалі,
Меркавалі: заманіць бы чым.
Каб засіліць тваю песню шчырую,
Голас твой нялюб ім і няміл.
Верыцца ж, што вернешся тыз "выраю"
На сцягах, як роспраст белых крыл.
Да зместу
Чуеш паўсюдна: "так
ім і нада,
Хай маўчаць, хай трываюць яны!"
Затапіла паводкаю здрада...
Ды няма тут народа віны —
Яму чуецца шчэ кананада
3 той пякельнай вялікай вайны.
I не трэба народ пацвельваць...
Як прыціхла, знямела зямля!
Дзе знайсці ёй гаючае зелле,
Адагнаць той задаўнены страх?
Нібы шрам на знявечаным целе,
Лёг пякучы чарнобыльскі шлях.
Да зместу
Халодныя вочы і
сцятыя вусны.
Па вуліцы йдзеш, як праз строй,
О людзі, успомніце, мы ж — беларусы,
Павінны адзін за другога гарой.
А гэтак знявераны і раз'яднаны,
На розных мы мовах гаворым.
Якім жа, скажыце, падманам
Нас разлучылі? Якім нагаворам?
Не хачу я вачэй атухлых,
Не хачу я няшчырага слова!
Сярод вас, ад прамоў аглухлых,
Ці пачуе мае хто замовы?
Ціха вецер лістоту варушыць,
Ці то губы штось шэпчуць?Няўжо
Нам самоту і горыч не зрушыць,
Не падняць абавялых душой?!
Знайце, няма такіх болей на свеце,
Мы адны на планеце ўсёй!
Беларусы — прыроды гаротныя дзеці,
Дык кудыж мы свой крыж нясём?
Да зместу
Раніца. Сонца
ўстала з-за лесу,
Росы абмылі ў садзе траву.
Я зноў, бы ў маленстве, бягу на Арэсу,
I нават не веру, што ўсё наяву.
Твая праўда — народ наш аслеплы,
Як краты нашы людзі жывуць.
Ды разбітых люстэрак асклепкі
Шчэ разгледзець сябе не даюць.
Колькі здзекаў сцярпеў ён і гвалту,
Колькі зведаў ліхіх нягод.
Пажыві шчэ, Максім, у Ялце,
Акрыяе збяднелы народ.
У мяне ёсць глыбокая вера,
Што цябе тут захочуць пачуць,
Дык пастой крышку моўчкі ля сквера.
Людзі — вочы ў іх долу — ідуць
I ідуць. не уздымаюць галовы,
Мусіць, думы цяжкія гнятуць.
Што кажу я табе, то не нова.
Знаю, іншае хочаш пачуць.
Я табе сёння раю, як маці, —
Так, гады мае права даюць, —
Пажыві шчэ, Максім, у Ялце,
Нашы сэрцы цябе пазавуць.
3 кожным годам тут набрыдзі меней.
Застаюцца найболей свае.
Можа, ўрэшце той-сёй зразумее
I памкненні і думы твае.
Ты прыслухайся, на прадвесні
Сталі песні спяваць твае.
Хай табе будзе добраю весткай,
Што яшчэ Беларусь жыве!
Што жыве і заўсёды будзе!
Рэкі шчэ набяруцца вод,
Акрыяюць тутэйшыя людзі,
Умацуецца радавод.
Да зместу
Не спатоліцца, не
надзівіцца.
I спакою не даць галаве...
Ах, як пахне ў бары жывіцай,
I туман верасовы плыве.
Ўсё таемнае тут штосьці мае.
Бачыш, чапелька ў небе ляціць,
Так паважна галоўку трымае,
Бы царыца на троне сядзіць.
Салавей узяў першую ноту,
Усю ноч яму варту нясці...
О зямлі хараство, мо адно ты
І трымаеш нас у жыцці!
Да зместу
3 гэтай сіняе азярыны
Па начах маладзік п'е ваду.
Вузкай сцежачкай за адрынай
Я цябе ў свой свет павяду.
I раней ён здаваўся мне раем,
А з гадамі дык нават мілей.
Бачыш, ластаўка замірае
На ляту каля белых лілей.
Ёсць імя тут у кожнай былінкі,
Ды адкрыцці рабіць і рабіць.
Глянь, на пальчыку кожнай травінкі
Дыяментны пярсцёнак зіхціць.
Пройдзем крыху абветраным галам,
Калі ногі паколеш, — трывай.
Тут усё зарасло астрагалам,
Ён па-нашаму — куравай.
Тут не думаеш болей аб хлебе,
I па-іншаму хочацца жыць.
Бачыш, турман куляецца ў небе,
Мусіць, скора ў нас задажджыць.
А пакуль пад разгалістым дубам
Пасядзім у шамоткай цішы.
Гэтак хораша мне тут і люба,
Бо часцінка мае тут душы.
Да зместу
Гэтак вецер шугае ўначы.
I душы растрывожаны бомы...
Любы мой, родны мой, —не маўчы,
Раскажы пра той край невядомы.
Раскажы мне, куды мы плывём
У прасторы, затканым туманам.
I далёка ўжо ціхі наш дом,
Карабель ледзь трымціць разгайданы.
Можа, гэта міраж ды падман?
А я гэтак баюся падманаў...
Мілы, родны, суціш акіян,
Абдымі мяне, любы, каханы.
Шчэ баюся я сесці на мель —
Невядома, што з намі там будзе.
Галаву закружыў горкі хмель,
Што як заўтра цвярозасць астудзіць?
Да зместу
Наш дзень высокі
ўжо на схіле,
I не пазбавіцца трывог:
Каб хоць бярозку пасадзілі
На скрыжаванні дзвюх дарог.
Яна б шаптала нам прыветна
Ды упамінам ва ўнісон.
Прайшло жыццё парывам ветру.
Прайшло... А можа, сніўся сон?
Да зместу
Вы гаварылі: «Ён
няверны —
Гуляў з другой рука ў руцэ».
Я ледзьве стрымлівала нервы,
Сляза ўскіпала на шчацэ.
Ал есмяялася, казала:
«Ну, а якая справа мне?»
Мяняла сукні і вакзалы
I ўсё чакала, што міне
Мая гаркотная мінута.
Кідалася, нібы ўва сне,
Ды чашу горкае атруты
Вы налівалі зноўку мне.
Пра кожны крок вы спавяшчалі:
Дабра ўсе зычылі мне тут.
О, як цяжэла за плячамі
Вага нябачная пакут!
Каменнай, мармуровай стала,
А дзе душа — там светлы храм.
Усё яму я даравала,
Ды дараваць не ўмею вам.
Да зместу
Прымоўклі гулкія трамваі
У раннім золку туманоў:
То мне насустрач йшла сівая,
Мая апошняя любоў.
Усё заціхла у прыродзе,
Ў куточку гэтае зямлі.
I толькі дрэвы ў карагодзе
Перад вачыма ўраз пайшлі.
I я стаяла, бы нямая.
Нібы з далёкіх весніх сноў,
Ішла насустрач мне сівая,
Мая апошняя любоў.
1
2
3
