|
|
Сумеснымі дзеяннямі
У фондах Любанскага музея народнай славы
захоўваецца фотаздымак, на якім зафіксаваны момант распрацоўкі
баявой аперацыі. На першы погляд нічога незвычайнага, такіх
дакументаў налічваецца ў нас не адзін дзесятак. Аднак ёсць тут і
адна адметнасць: на здымку не толькі камандзіры партызанскіх атрадаў,
што дзейнічалі на Любаншчыне (у першым радзе другі злева А.Л.
Нікіцін —камандзір атрада "Жалязнок"), але і афіцэры Чырвонай Арміі.
Другі справа ў першым радзе Барыс Рыгоравіч Рэзнікаў — начальнік
разведкі артылерыі 48-й стралковай дывізіі, якая ўваходзіла ў склад
65-й арміі. Здымак датуецца 1943-пач. 1944 гг. Якім чынам у тэты час
афіцэр Чырвонай Арміі аказаўся сярод партызан? Адказ на гэта пытанне
можна знайсці ў падзеях, што адбыліся ў канцы 1943 г. у
Любанска-Акцябрскай партызанскай зоне. ,
У пачатку снежня 1943 г. асобныя палкі 65-й арміі пад
камандаваннем "генерал-лейтэнанта П.І. Батава ўступілі на тэрыторыю
Любанска-Акцябрскай партызанскай зоны. У выніку актыўных баявых
дзеянняў Чырвонай Арміі ў лініі фронту паміж апорнымі пунктамі
гітлераўцаў Парычы і Азарычы атрымаўся разрыў шырынёй каля 10 км,
які атрымаў назву "Рудабельскія вароты". Дзякуючы гэтаму, паміж
партызанамі і армейскім камандаваннем была наладжана не толькі
сувязь, але і прамыя зносіны. "Рудабельскія вароты" былі выкарыстаны
армейскімі разведгрупамі і паліторганамі арміі. Група афіцэраў
Чырвонай Арміі 10 дзён правяла ў Любанска-Акцябрскай партызанскай
зоне. "— армейскія палітработнікі праводзілі мітынгі і сустрэчы з
мясцовым насельніцтвам.
У гэты час Ваенны савет 65-й арміі заслухаў і
абмеркаваў даклад прадстаўніка партызанскага злучэння Мінскай
вобласці пра абстаноўку ў тыле праціўніка перад фронтам арміі.На
савеце былі зацверджаны планы баявых дзеянняў партызанскіх брыгад па
зрыву перавозак ворага па Чыгунках Лунінец -
Калінкавічы, Афіповічы - Слуцк і Бабруйск - Мінск, актывізацыі
баявой дзейнасці на шашэйных дарогах, правядзення разведкі
размяшчэння варожых часцей. Па просьбе сакратара Мінскага
падпольнага абкома КП(б)Б В.І. Казлова Ваенны савет 65-й арміі
аказаў дапамогу партызанскім фарміраванням Мінскага злучэння зброяй.
Партызаны атрымалі 500 вінтовак, 200 аўтамагаў, 100 ПТР, 1,5 млн.
патронаў, па 5 боекамплектаў мін да кожнага мінамёта,20 тон
узрыўчаткі, узрывацелі і іншае ваеннае снаражэнне. 35 аўтамашын
даставілі ўзбраенне на спецыяльную базу ў раён в. Гамза; адкуль у
савецкі тыл былі эвакуіраваны параненыя і хворыя партызаны.
У сваю чаргу Ваенны савет звярнуўся да камандавання
Мінскага партызанскага злучэння з просьбай накіраваць у 65-ю-армію
10 тысяч чалавек папаўнення. Любанскі РК КП(б)Б у'снежні 1943 г.
правёў мабілізацыю сярод рэзервовага саставу партызанскіх брыгад у
населеных пунктах і накіраваў у рады Чырвонай Арміі каля 1000
чалавек.
На працягу снежня 1943 г. партызаны. ні на дзень не
спынялі сваю баявую дзейнасць. У дакладной запісцы камандавання
Мінскага партызанскага злучэння сакратару ЦК КП(б)Б П.К. Панамарэнку
паведамляецца, што 27 снежня сіламі брыгады № 64 імя В. Чкалава быў
разгромлены нямецка-паліцэйскі гарнізон у в.Белічы Слуцкага раёна
(тылы 102-й нямецкай арміі), дзе забіта 38 нямецкіх салдат і
афіцэраў. Узята трафеяў: 18 вінтовак, 2 ручныя кулямёты, 6 павозак,
12 коней з сёдламі і больш за 6 тысяч патронаў.
У справаздачы камандавання партызанскай брыгады № 100
імя С. Кірава Мінскаму абкому КП(б)Б паведамляецца, што брыгада ў
снежні два разы вяла бой у в. Пасека, адзін бой у в. Касцяшы і
Зялёнкі, яшчэ адзін — у в. Прусы. У выніку якіх забіта 25 нямецкіх
салдат і афіцэраў. Акрамя тага, партызаны брыгады ў снежні пусцілі
пад адхон 3 варожыя эшалоны і абстралялі 5 рамонтна-аднаўленчых
паяздоў на чыгунцы Асіповічы - Слуцк. Партызанам таксама ўдалося
збіць два варожыя самалёты, адзін з якіх зрабіў пасадку каля Старых
Дарог. Вырасла і колькасць партызанскай брыгады — яна папоўнілася на
105 чалавек.
У пачатку студзеня 1944 г. Беларусікі фронт аднавіў
наступленне на мазырскім накірунку: пачалася Калінкавіцка-Мазырская
наступальная аперацыя Чырвонай Арміі. У ёй прымалі ўдзел 61-ая армія
(камандуючы генерал-лейтэнант П.А. Бялоў), 65-ая армія (генарал-лейтэнант
П.І. Батаў), 16-ая паветраная (генерал-палкоўнік С.Л.Рудэнка). У
падрыхтоўцы і правядзенні аперацыі прынялі ўдзел таксама партызаны
Гомельскага, Палескага і Мінскага партызанскіх злучэнняў.
Перад армейскімі і партызанскімі фарміраваннямі стаяла
задача: разбіць калінкавіцка-мазырскую групоўку праціўніка, стварыць
плацдарм для наступлення ў напрамку Бабруйск-Мінск, часткай сіл —
уздоўж ракі Прыпяць на Лунінец.
8 студзеня войскі 65-й арміі пачалі наступленне, абышлі
праціўніка з поўначы і перарэзалі чыгунку і шашу Калінкавічы -
Жлобін. Кавалерыйскія часці сумесна з партызанамі разбілі тылы
праціўніка. У выніку была знішчана абарона 2-й нямецкай арміі. У
напрамку на Мазыр наступалі часці 61-й арміі. 14 студзеня часці
абедзвюх армій вызвалілі Калінкавічы і Мазыр.
Каб адрэзаць шляхі адыходу праціўніка, партызаны
ўзарвалі чыгуначны мост праз раку Іпа, разбурылі варожыя камунікацыі.
Разам з часцямі Чырвонай Арміі 20 студзеня вызвалілі Лельчыцы.
У выніку Калінкавіцка-Мазырскай аперацыі, якая
завяршылася 8 лютага 1944 года, савецкія войскі прасунуліся ка 60
км, адкінулі праціўніка да р. Пціч і ў раён Петрыкава, нанеслі яму
значныя страты. 21 злучэнню і часці, якія вызначыліся ў аперацыі,
былі нададзены ганаровыя найменні "Калінкавіцкіх", 18 — "Мазырскіх".
Н.СІНЯК, дырэктар музея.Голас
Любаншчыны. - 2009 №10
Да зместу |
|
